زلزله
زلزله یا زمین لرزه از آزادشدن ناگهاني انرژي انباشته در سنگهای پوسته زمین به وجود ميآید. این آزادشدن انرژي از نقطه اي در عمق زمین به نام کانون زلزله آغاز و با رهاشدن انرژي به صورت امواج، باعث لرزش سطح زمین ميشود. در صورت رعایت نكردن استانداردها و آئین نامه ها در ساخت ساختمانها و سازهها، این لرزش منجر به آسیب و تخریب آنها ميشود

علل وقوع زلزله

زلزله ها به دالیل گوناگون رخ میدهند؛ 1 .-حرکت صفحات پوسته زمین؛ 2 .-فوران گدازههای آتشفشانی؛ 3 .-فعالیتهای مربوط به بشر مانند ساخت سدهای بزرگ؛ مهمترین و اصلیترین دلیل وقوع زلزله، حرکتهای صفحه های پوسته زمین است. آزادشدن انرژی در محل شکستگیهای موجود بین صفحات زمین، یا به صورت تدریجی اتفاق می افتد یا ناگهانی. آزادشدن تدریجی انرژی باعث شده است طی سالیان طولانی، شرایط قرارگرفتن خشکیها در کنار یکدیگر دچار تغییر فراوان شود.

گسل و انواع آن

به شكستگي بين دو قطعه يا دو بلوك سنگي از پوسته زمين كه با جابجايي همراه است، گسل ميگويند. نكته جالب در خصوص گسلها اين است كه بیشتر زلزله ها در محل گسلها اتفاق ميافتند و نیز زلزله ميتواند گسلها و شكستگيهاي جديد ايجاد نمايد. يعني رابطه بين زلزله و گسل يك رابطه دوطرفه است.

مقیاسهای اندازه گیری زلزله

مهمترين مقياسهاي اندازه گيري زلزله، بزرگي و شدت زلزله هستند كه هر يك به ترتيب با مقياسهاي »ريشتر« و »مركالي اصالح شده« اندازه گيري ميشوند. •بزرگي زمينلرزه: این مقیاس به نوعي، ميزان انرژي آزادشده از زمينلرزه را نشان ميدهد. واحد سنجش بزرگي به افتخار مبدع آن دكتر چارلز ريشتر با واحد »ريشتر« بيان ميشود

• نكته قابل توجه درباره بزرگي زلزله اين است كه افزايش يك واحد در مقياس ريشتر، بيانگر افزايش 32 برابري انرژي آزادشده است. یعنی برای مثال انرژی آزادشده از زلزلهای با بزرگی 5 ریشتر، 32 برابر بیشتر از زلزلهای با بزرگی 4 ریشتر است. تاكنون بزرگترين زلزله ثبتشده، زلزله 5/9 ريشتري در شيلي است، همچنين بزرگترين زلزله ثبت شده در ايران نيز در سال 1324 ه.ش. با بزرگي 8 ريشتر در درياي عمان رخ داده است. •شدت زمينلرزه: مقياسي است كيفي كه عبارت است از ميزان لرزشهاي احساسشده و خسارتهايي كه در هر نقطه بوجود آمده است. متداولترين مقياس اندازهگيري شدت زلزله »مركالي اصالحشده« است كه اين مقياس شامل 12 درجه مختلف ميشود و برخي از آنها به شرح زير است:

شدت )1 :)لرزشي احساس نميشود و تنها دستگاههاي حساس لرزهنگار ميتوانند آن را ثبت كنند؛

……………………………………………………………………………………………………….

… شدت )4 :)اشياي آويزان نوسان کمی دارند، درها و پنجرهها به صدا در ميآيند، ارتعاشي شبيه گذر كاميونهاي سنگين دارد؛ …

……………………………………………………………….

شدت )7 :)ايستادن مشكل ميشود. افراد در وسايل نقليه نيز لرزش را احساس ميكنند. اشياي آويزانشده به شدت نوسان ميكنند. بناهاي بد ساخته شده )غيرمقاوم( آسيب ميبينند؛ …

شدت )12 :)فاجعه به تمام معنا رخ ميدهد، تخريب و ويراني

لرزه خيزي در ايران

بيشترين زلزله ها در كشورمان در دو بخش عمده رخ میدهند. نخست رشته كوه البرز، كه خود بخشي از كمربند كوهزايي آلپ- هيماليا است؛ و ديگري رشته كوه زاگرس كه حاصل فشار صفحه عربستان بر صفحه ايران است. خود اين فشار نيز از بازشدن دائمي شكستگي موجود در بستر درياي سرخ بر اثر جامدشدن مواد مذاب ناشي ميشود. زلزله هاي البرز به طور معمول هر چند سال يكبار و با بزرگي قابل توجه رخ ميدهد. در زاگرس تعداد زلزله ها بيشتر، اما قدرت يا بزرگي آنها كمتر است.

 زلزله های تاریخی طالقان:

1: 958 م (23 فوریه)، ری – طالقان. در اول ذیحجه 346 زمین لرزه فاجعه باری در شمال مرکزی ایران روی داد. این لرزه همه روستاهای منطقه ری و طالقان را، هم آنهایی که در دشت واقع بودند و هم آنهایی که در کوهستان جای داشتند، ویران کرد، و بیشتر شهر ری بکلی ویران شد و تلفات سنگینی از هر دو منطقه گزارش شده است. در طالقان تنها 30 تن بازماندند.

ماه مه 1177 ميلادى زمین لرزه در گستره ى ميان شهر رى و قزوين (طالقان) با بزرگى تخمين زده شده ى Ms=7.2 و شدت Io=VIII+ (801010 )

2: 1428 م ، طالقان. درسال 831 ق زمین لرزه ویرانگری در طالقان روی داد. لرزه ها ده روز ادامه داشت و کسان بسیار زیادی جان باختند.

3: 1485 م( 15 اوت)، مازندران – گیلان. پیش از غروب آفتاب در روز یکشنبه 3 شعبان 890، زمین لرزه فاجعه باری در گیلان روی داد.در طالقان قلعه های بسیاری ویران شد و ، ساختمانهای قدیمی بسیاری فرو ریخت اما اهالی آن و فرمانروای محلی، که در حال نماز بود، جان بدر بردند.

پسلرزه ها به مدت شش هفته تا پایان ماه رمضان، یا اوایل اکتبر، دنباله داشت و بازماندگان را برآن داشت تا در چادرهای فضای باز بمانند. باری، پسلرزه نیرومند دیگری در دوشنبه 1 رجب 891/3 ژوئیه 1486 روی داد، اما به ویرانگری لرزه اصلی نبود.

4: 1608م ( 20 آوریل)، طالقان. در 4 محرم 1017 :زمین لرزه بزرگی در گیلان جنوبی روی داد و مایه آسیب فراوان در ناحیه بزرگی شد. خانه های بسیاری در طالقان، رودبارات الموت و منطقه قزوین ویران شد. بزرگي اين زمين لزره 6/7 گزارش شده است.

5: 1808 م (‌16 دسامبر)، طالقان. در پایان شوال 1223 :لرزه ویرانگری در مازندران باختری و طالقان روستاهای بسیاری را ویران کرد..

 زلزله های دستگاهی طالقان:

1: زمينلرزه 1905 ميلادي طالقان: (1)

اين زمينلرزه با بزرگي 2/6 در طالقان روي داده و خساراتي در اين ناحيه پديد آورد

با شدت ۵ ریشتر(I0=VI,M=5.0 )

2: اول سپتامبر 1962-دهم شهریور 1341: (3)

زلزله با بزرگای Ms=7.2 در پهنه باختری تهران و جنوب قزوین و تاکستان، موجب تلفات زیاد (بیش از 12 هزار نفر کشته)، تخریب روستاهای منطقه و ویرانی شهر کوچک بوئین زهرا در نزدیکی پهنه رومرکزی گردید. زلزله با شدت بالایی در تهران احساس شد. زلزله در طالقان نیز موجب خرابی جزئی برخی منازل و رانش کوه شد. 

3: 8 نوامبر 1966 17آبان 1345 خورشيدى) صمغ آباد طالقان : (2)

.4: 28 مه 2004 8 خردادماه 1383 :(۴)

در ساعت 12 و 38 دقیقه و 1/46 ثانیه (به وقت جهانی) روز 28 مه 2004 برابر ساعت 17 و 8 دقیقه و 1/46 ثانیه (به وقت ایران) روز 8 خردادماه 1383 هجری شمسی زمین لرزه نسبتاً شدیدی بخش وسیعی ازمناطق شمالی و مرکزی ایران را لرزاند. روستا هادر بخشهای طالقان،آسارا، اوشان، فشم و میگون براثر این زمین لرزه آسیب جزئی دیدند.

گسل های طالقان

نقشه دقيق از گسل طالقان بر اساس عكسهاي هوايي 1:55000به همراه موقعيت ديگر تصاوير بر روي آن

 گسل الموت رود:

گسل الموترود که يال جنوبی دره ی الموترود را تشکيل می ‎دهد، دارای راستای شمال باختری- جنوب خاوری بوده و شيب آن به سمت جنوب باختری است. گسل فشاری و جوان الموترود در به وقوع پيوستن زمين ‎لرزة20آوريل 1608 ميلادی رودبارات- طالقان و زمين ‎لرزة 27 سپتامبر 1945 هريان و به احتمال کمتر در زمين‎لرزة 16 دسامبر 1808 ميلادی طالقان نقش داشته است

گسل طالقان:

گسل طالقان با طول 60 كيلومتر در جنوب دره طالقان و شمال گردنه طالقان با امتداد شرقي – غربي قرار گرفته و از نوع رورانده به سمت شمال است . ارتفاعات گردنه بين گسل هاي طالقان و انتهاي غربي گسل مشاء – فشم كه تا بعد از آبيك ادامه دارد به بالا رانده شده است . گسل طالقان سازندهاي متعلق به مزوزوئيك و پالئوزوئيك را روي نقشه هاي نئوژن طالقان و توفهاي سبز رانده است گسل طالقان ، بزرگترین و مهیب ترین زلزله تاریخ ایران را در سال 337 شمسی به قدرت تخمینی نزدیک 8 ریشتر (7/7) به خود دیده است . مرکز این زمین لرزه در نزدیکی روستای صمغ آباد و در گردنه طالقان گزارش شده است.

شواهد بر این معنا دلالت دارد که گسل‏طالقان، منشاء بسیاری از زمین لرز ه‌های تاریخی این منطقه بوده است:

زمين ‎لرزة بسيار مهيب23 فوريه 958 ميلادي، زمين ‎لرزه 8 نوامبر 1966صمغ ‎آباد طالقان به سبب جنبش اين گسل روی داده است. احتمال می ‎رود که گسل طالقان در زمين‏لرزة 16 دسامبر 1808 ميلادی طالقان با بزرگی مؤثر بوده است.

پیشینه لرزه شناختي گسله هاي طالقان

گروه لرزه زمين ساخت سازمان زمين شناسى کشور با همکارى ديگر پژوهشگران سازمان در ادامه بررسيهاى انجام شده برروى گسله ى شمال تهران که از پاييز سال 82 آغاز شده بود، دو ترانشه ديگررا در بلنديهاى البرز مرکزى بر روى گسله هاى طالقان و فيروز کوه حفر نموده است. گسله ى طالقان بزرگترين زمين لرزه تاريخى ايران‌زمين با بزرگى 7/7 را به خود نسبت مى دهد. بر اساس داده ها و ويژگيهاى ساختارى – چينه اى حاصل از پژوهشهاى پارينه لرزه شناختى ترانشه هاى ياد شده ، رويداد هاى لرزه اي بزرگ زير (بزرگتر از 5/6) در گستره ى ترانشه هاى تهران و طالقان قابل اشاره اند

سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر طالقان يكي از سازمانهاي زيرمجموعه شهرداري طالقان است كه در جهت كاهش آسيب پذيري شهروندان طالقانی در برابر مخاطرات طبيعي به ويژه زلزله و مديريت جامع بحران شهر طالقان تلاش ميكند.

برای دریافت بروشور این مطلب اینجا کلیک کنید